گزارش رسا؛
بارش ابرهای سیاه بر سر روابط سعودی ـ مغربی | بن‌بست سیاست خارجه عربستان
تشدید بحران در روابط رباط ـ ریاض نشان از شکست سیاست‌های خارجی عربستان در همراهی کشورهای عربی با خود را دارد.
به گزارش خبرگزاری رسا، روابط عربستان سعودی و مغرب در روزهای اخیر دستخوش تغییر و تحولات جدی شد و این تحولات به سرعت به سمت یک بحران در حال پیش‌روی است؛ بحرانی که در سایه بی‌رغبتی دو کشور، تاثیر به شدت منفی را بر روابط عربستان و مغرب خواهد گذاشت.
این خود تخریبی سیاسی از آنجایی آغاز شد که مصطفی منصوری سفیر مغرب در عربستان از حضور خود در رباط، پایتخت کشورش خبر داد و گفت که علّت حضورش در خاک مغرب، مشورت پیرامون چگونگی تعامل دیپلماتیک با عربستان است.
این فراخوانی پس از آن صورت گرفت که شبکه العربیة وابسته به خاندان سعودی، در گزارشی از مغرب و بدون هیچ توجیهی، رهبران مغربی را خطر جدی برای وحدت اراضی عربستان دانست و سیطره مغرب بر صحرای عربی را اشغالگری توصیف کرد.
العربیه همچنین با انتشار نقشه‌ای از مغرب که صحرای عربی در آن حذف شده است، مالکیت رباط بر این منطقه را به چالش کشید. همزمان مغرب سفیر خود از امارات را نیز به دلیل بازنشر این مستند فراخواند.
اقدام تلافی‌جویانه عربستان علیه مغرب
با آنکه اقدام العربیه در پخش این مستند، کاملا غیرحرفه‌ای و با سوگیری و جهت‌گیری مغرضانه‌ای بوده اما از آنجا که این شبکه وابسته به خاندان آل‌سعود است، طبیعتا پخش چنین گزارشی در این سطح که به روابط دیپلماتیک دو کشور آسیب برساند، تنها و تنها با هماهنگی مقامات رده بالای سعودی معناپذیر است.
اگر العربیه را رسانه سخنگوی مواضع آل‌سعود بدانیم که اینگونه نیز هست، پس باید گزارش این شبکه را بسان یک دالّ در نظر گرفت و با عبور از آن به اهداف پشت پرده خاندان آل‌سعود از پخش این گزارش در به چالش کشیدن تمامیت ارضی مغرب، دست یابیم.
در تحلیل این واقعه بایستی دو مسأله را همزمان در نظر گرفت که برای هر دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار بوده و هر یک این مسائل را در حکم خطوط قرمز خود تلقی می‌کنند: اول موضوع صحرای غربی برای مغرب و دوم روابط دیپلماتیک با قطر برای طرف سعودی.
هرچند که دو طرف با روی آوردن به اقدامات شتابزده، خطوط قرمزها را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته و با ادبیات تند و تیز به استقبال یکدیگر می‌روند اما عربستان تاوان موضع گیری بی‌طرفانه مغرب در موضوع بحران چهار کشور عربی با قطر را از آنان می‌ستاند.
با بالاگرفتن اختلاف‌ها میان عربستان، امارات، بحرین و مصر با قطر و محاصره شدید زمینی، هوایی و دریایی دوحه، مقامات مغربی با ارسال هواپیمای حاوی مساعدت‌های غذایی به قطر، خشم و غضب بن سلمان را برای خود خریدند.
کمک مغرب به قطر واکنش مقامات سعودی را در پی داشت. ولیعهد سعودی این اقدام را به معنای حمایت رباط از دوحه و زاویه پیدا کردن از عربستان تفسیر کرد. ترکی آل‌الشیخ وزیر ورزش وقت سعودی نیز با همراهی آمریکا، جنجال رسانه‌ای شدیدی علیه میزبانی مغرب در جام جهانی فوتبال 2026م به راه انداخت.
مقامات مغربی نیز در پاسخ به اقدام عربستان، از میزبانی محمد بن سلمان که قصد بازدید از رباط را در چهارچوب سفرهای خارجی داشت، امنتاع ورزیدند. همزمان وزیر خارجه مغرب در گفت‌وگو با شبکه الجزیره قطر اعلام کرد که کشورش از حضور در ائتلاف عربی عربستان علیه یمن عقب نشینی کرده و در رزمایش‌های نظامی یا نشست‌های این ائتلاف شرکت نخواهد کرد.
حضور ناصر بوریطه وزیر خارجه مغرب در برنامه الجزیره برای مقامات سعودی در حکم «ذنب لایغفر» است چه برسد به آنکه وی سخن از خروج مغرب از ائتلاف سعودی را بر زبان براند. از این رو شبکه العربیه در این نبرد جنون‌آمیز، با پخش گزارشی، در آتش اختلافات دمید و مغرب را به اشغال صحرای غربی متهم ساخت.
دلایل تشدید بحران روابط ریاض ـ رباط
بی‌تردید کسانی که با دهلیزهای سیاست مقابله به مثل آشنایی دارند به خوبی می‌دانند که پخش گزارش از سوی العربیه همسو با اقدام وزیر خارجه مغرب پس از حضور در شبکه الجزیره است اما سوال اساسی آن است که این بحران، بسان «ابر بهاری» زودگذر است آنگونه که سفیر مغرب مدعی شده و یا آنکه رشته‌ای از ابرهای باران‌زایی است که شکاف‌ها را شدت بخشیده و دیپلماسی دو کشور را تحت الشعاع قرار می‌دهد؟
شاید نتوان پاسخی قطعی به این پرسش داد اما آینده روابط ریاض ـ رباط در هاله‌ای از ابهام بوده و اما به چند دلیل می‌توان پیش بینی کرد که این وضعیت رو به وخامت بگراید:
- محمد السادس، حاکم مغرب همانند پدرش حسن الثانی، در سیاست خارجی اهل تعارف با کشورهای عربی نبوده و بیشتر تمرکز خود را بر حل مشکلات داخلی در عرصه اقتصادی و اجتماعی قرار می‌دهد.
- نارضایتی‌ها از عربستان سعودی پس از ورود به جنگ فرسایشی یمن، قتل فجیع جمال خاشقچی، سرکوب اقلیت‌های دینی به ویژه شیعیان در داخل، عادی سازی روابط با اسرائیل، دخالت در امور کشورهای اسلامی و ... در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی افزایش یافته و از این رو کشورهای عربی تمایلی به ادامه همکاری با سعودی‌ها ندارند.
- هیچ یک از دو کشور حال چه به دلیل بی‌اهمیتی طرف دیگر، اشتغال به مسائل مهم‌تر یا وجود برخی افراد و گروه‌های داخلی که بر آتش این اختلاف می‌دمند، اقدام جدّی برای پایان دادن به این بحران انجام نداده و هریک منتظر است که دیگری برای پایان دادن به اختلاف‌ها پیش قدم شود تا از این رهگذر اقتدار خود را به اثبات برساند.
آری، جنگ رسانه‌ای که آغاز شده، تلفات و زخمی‌هایی را به دنبال خواهد داشت و التیام زخم این اختلاف، نیاز به گذشت زمان زیادی است و این یعنی روابط تاریخی دو کشور آسیب جدی دیده است به ویژه آنکه مردم مغرب از اقدام العربیة خشمگین و ناراحت هستند.
امروز با رفتارهای مقامات ناپخته سعودی، کشورهای عربی یکی پس از دیگری از خاندان آل‌سعود جدا گشته و حتی برخی نیز تعهد به عدم حضور در ناتوی عربی داده‌اند و این سرآغاز فروپاشی دولت ظالم سعودی است. همانگونه که رهبری معظم انقلاب فرمودند، عقوبت جنایات آل سعود دامان آنها را خواهد گرفت و این رسوایی‌ها تازه آغاز ماجراست./981/ب911/ر
محمد رایجی پژوهشگر مسائل جهان اسلام
ارسال نظرات